FİZİKİ ÖZELLİKLERİ: BURSA IRKINA NEDEN OYNAR DENİR?
Bursa kuşuna “Oynar” denilmesinin bir kaç sebebi vardır.
Bu sebebler sırasıyla:
Uçuş esnasında birbirinden ayrılarak uçmaları,
Yırtıcı dalmış ya da kendilerine ateş edilmişcesine dalarak uçmaları,
Kümes üstünden teğet geçerek neşeli bir sekilde uçmaları, son olarak da
Kümes önündeki neşeli tavırlarından dolayı Bursa güvercini, ”oynar” ismini almıştır.
”oynar” terimi bu kuşların takla atması ya da dönerek makara yapması anlamında değildir.
OYNARIN BESLENDİĞİ İLLER HANGİLERİDİR:
Bursa,İnegöl,İstanbul,Afyon,Çorlu başta olmak üzere Türkiye’nin tüm illerinde severek beslenmektedir. KAFA YAPISI:A)YILANBAŞ :
Kafa yatık olmalıdır kırıklık , köşe olmamalıdır. Önden bakıldığında yılanı andırır. Hoş bir hatla boyuna bağlanır.
B) PELİTBAŞ:
Yılandan biraz daha yüksektir, kestaneye oranla biraz daha yumuşak kavisi vardır.
C)KESTANEBAŞ :
Bu kafa yapısı da bursa oynarının kafa yapısıdır. Bu kafa yapısı yılanbaş ve pelitbaşa nazaran daha büyük ve yuvarlaktır. Bu tip kafalara yetiştiriciler arasında “takoz kafa” da denir.
Not: Dik alınlarla karıştırmamanız için not düşüyorum alınlı oynarlar bursa oynarı değildir.
*Yukarıda belirtilen üç kafa sekli de bursa oynarına aittir “bilye kafa” ise kestanebaş, pelitbaş, yılanbaşın çeşitli eşleşmeleriyle elde edilir.
GAGA :
Bursa oynarının gagası sedef renkli olmalıdır. Gaga dibi geniş olmalıdır. Gaga ucu ise diğer ırklara göre daha ince ve hafif kıvrıktır. Kapalı, koyu kanlarda – soylarda- zikir olabilir fakat gagada bulanıklık istenmez.
GÖZ ÇEVRESİ:
Pencereler beyaz veya balmumu renginde geniş ve etli olmalıdır gaga ile arasında çok az tüy olmalıdır. Kırmızılık ve aşırı sarılık istenmez.
Not: Çok fazla mısır ve grit taşı göz kapaklarında sarılık yapabiliyor. Uçurulan kuşların pencere renkleri kapalı kuşlara nazaran daha koyu olur.
GÖZ RENGİ:
Göz rengi beyaz olmalıdır. Bununla beraber gül kurusu rengi de (pembemsi) olabilir. Kırmızılık istenmeyen bir özelliktir.
TÜY YAPISI:
Tüy rengi parlak siyah olmalıdır. Matlık kabul edilmeyeceği gibi kızıllık tam anlamıyla kusurdur. Işıkta bakılınca yağlanmış izlenimi verir. Tüylerde siyah ve beyaz haricinde renk olmaması gerekir.
Uçurulan ve sürekli güneş gören kuşların tüy renkleri kapalı bakılan, uçurulmayan bu yüzden güneş görmeyen kuşlara göre biraz daha mattır. Satın alınırken uçurulduğu biliniyorsa bunu göz önünde bulundurmanın faydası vardır.
BOYUN YAPISI:
Boyun kısa olmalıdır. Kuş elde tutulduğunda boyun vücuda yapışık bir vaziyette kafayı içe çeker..
ŞAL:
Şal rengi, çok canlı renklerde, mor ve yeşil yanar döner olur.
GÖĞÜS YAPISI:
Göğüs geniştir ve bacakların kısalığı ile orantılı olarak yere yakındır. Üstten bakıldığında kuş armut seklindedir. Boynu kısa oldugu için fazla dik duruşlu değildir.
KUYRUK:
Kuyruk telek sayısı 12’dir ve incedir. Kuyruk düz ve toplu durur. Telek uzunlukları ne uzun ne kısadır. Kuyruk ne yere yakın ne de çok yüksekte durur, düz bir hat oluşturur.
*Kuyruğun iki yanındaki olan siyah tüye ‘’ayna’’
*Tek tarafında olana ‘’yan tel’’
*Ortasında olana “elif”
*Bir siyah bir beyaz şeklinde olanlara da “Örme Kuyruk” denir.
BACAKLAR:
Bacaklar kısa ve aralıkları açıktır. Ayaklar kıpkırımızı ve pullar belirgin olmalıdır. Ayaklardan halka kolaylıkla girip çıkmalıdır. Bursa oynarının kalın ayaklısı istenmez. Tırnaklar beyaz olmalıdır. Bacaklarda eklem yerinde tüyler sonlanır. Bu yüzden tozluk en büyük kusurlardandır.
Kapalı kanlarda hepsi olmamak şartıyla gölgeli tırnak olabilir.
OYNARIN BAŞLICA RENKLERİ:
AKKANAT:
Kanatlar ve kuyruk beyazdır. Kanat teleklerinde 7-7, 8-8 gibi eşitlik istense de çok önemli değildir. Kuyrukaltı kapalı olmalıdır.Kuyrukaltında çok fazla beyaz istenmez.
KARAKANAT:
Vücudu siyah sadece kuyruğu beyazdır. Bu renkte zikir ve tırnaklarda gölge önemli bir kusur değildir.
ARAP:
Tümüyle siyahtır, başka ırklarda görülmeyecek derecede parlak bir tüy yapısı vardır. Güneşte ve ışıkta yağlanmış gibi parlar. Gagada zikir ve tırnaklarda gölge önemli bir kusur değildir.
BEYAZ:
Düz beyazdır. Diger beyaz ırklardaki gibi tırnaklar ve gaga da beyazdır. Akkanatlardan gelen beyazların güneşte gözlerine baktığınızda düz siyah değil renkli olduğunu fark edebilirsiniz.)
*Siyah yaşmaklı beyazlar da vardır.
ÇAPAR:
Kanattaki beyazların arasındaki siyah tüy çapar olarak adlandırılır. Siyah renk ilk telekteyse kapalı kanlardan geldiğinin işaretidir. (Karakanat gibi)
Çaparlı kuşun yavrusu da çaparlı olur diye kesinlik yoktur.
Çaparlı kus açık kanlarla vurulduğunda güzel yavrular verir. Beyaz kusurları kapatıcıdır.
KARYAĞDI:
Yavruların göğüslerinde karyağdı dediğimiz beyazlıklar olabilir bunlar kusur değildir. Kuş yavru tüyünden sonra bunları atar ve normaline döner.
MUSKA VE YAŞMAK:
Muska gaga altındaki küçük beyazlıktır. Yaşmak muskadan büyüktür.
Muskalı bir kuşla düz beyaz ya da karabaş eşleştirildiğinde karabaşa çevirme olasılığı yüksektir. Muskalı oynarın baskın bir özelliği yoktur.
ATKI – ÇEKME – KİLİT:
*Atkı veya çekme kusun gözünün arkasından başlayıp arkaya doğru giden beyaz şerit seklinde tüylerdir. Sadece sağ tarafta yada sol tarafta Tek atkılı da olabilir
*Kilit ise atkıların iki gözün arkasından başlıyarak kafanın arkasında birleşmesidir..
UÇUS ÖZELLİKLERİ:
Antrenmana göre 4-7 saat performans gösteren oynarlar vardır.
Uçuş kuşlar kümesten salındığında (uçurulanlar) yere basmadan uçmaya başlarlar orta havaya çok kısa surede çıkarlar orta seviyeden sonra 5-10 dakika içinde gözden kaybolurlar kesinlikle toplu uçmazlar. Salma önünde ıslık çalma veya sırık sallama gibi hareketlere gerek yoktur.
45 derecelik ani dalışlarla bir an kümes üzerinden geçen bir oynar bir o kadar hızlı yükselerek yine eski yuksekliğine çıkması cok kısa sürer.
Uçumunu tamamlayan bir oynar indiğinde kanatlarını düşük tutmaz yorulmamış bir izlenim verir.
Bursa oynarları pırıltıya duyarsızdırlar. Pırıltı verildiğinde aşağıdan kuş gösterildiğinde daha da yukarı çıkarlar.
Çok sayıda oynarı uçurmak takibi zorlaştırır istenilen sayıda uçurulabilir. Zevk veren uçum sayısı 3-5 tir. Dönücü, dalıcı ırklardaki gibi kolay pes edenler etmeyenleri etkilemez antrenmansızlar ya da yavrular indikten sonra diğerleri uçmalarına devam eder.
Kanat alışları sert ve seridir gevsek kanat alması kusurdur uçuş esnasında kesinlikle kayık çekmezler, bel kırmazlar, takla atmazlar. Belirli bir çanak içinde fazla açılmadan dağınık olarak düz hatlar oluşturarak uçarlar. En fazla 200-300 metre sağa ve sola vurular. (Minareyi kaybetmezler)
Manevra ve çeviklik olarak en çevik ve hızlı ırktır diyebiliriz. Yırtıcı saldırılarına karsı diğer ırklardan daha şanslıdırlar. Atmacayla beraber yere düşen bir taş gibi dalışları görmeye değerdir.
Atmacadan daha yükseklere çıkarak bulutların arasında kaybolması yetiştiriciyi her ne kadar korkutsa da iniş vakti geldiğinde kesinlikle kümesini bulur.
Makaracılık yoktur güzel havalarda eşe kızgınken nadirde olsa orta havanın altına düşünce kümesin üzerinde bir kaç peşpeşe takla atarlar. Bunu inecekleri zaman yaparlar, kesinlikle uçuş esnasında yapmazlar. Bu durum tüm oynarlar için geçerli değildir.
Posta Irkları gibi uzak mesafelerden gelemezler. 30-50 km yol yapmaları normaldir..
Eğer 150-200 km yoldan geldi denen bir oynar duyduysanız. Posta ile kırılmış oynarlardandır.
Bu arada posta kırığı olan bir oynarı, iyi bir gözlemciyseniz yürüyüşünden bile tanıyabilirsiniz. Bu tür kırılmış oynarların ayakları daha uzun, daha dik ve daha kalın bir yapısı olur.
IRKIN GENEL ÖZELLİKLERİ
Başına buyruk ve asil bir yapısı vardır. Çok ürkek her an uçmaya hazır tedirgin bir kuştur. Yem atıldığında yeme dalıp dünyasını unutmaz. Bir adım ileri atar bir buğdayı yer iki üç adım geri kaçar.
Kümeste ve elde tutulması zordur, çok hareketlidir.
Salmasından kaçan, uçuş eğitimi almamış bir yavruyu kümesin etrafında günlerce uçarken izleyebilirsiniz. Elektrik direkleri, elektirik telleri, yüksek binalarda yatarlar. Yem ve suyla kandırılmazlar çok aç kaldıklarında inseler dahi salmanın önüne atılan yemlerden dikkatli, ürkek bir şekilde bir kaç tane yiyerek tekrar kaçarlar. Kümese sokulmaları zordur. Gece kepçe vb. yollardan yakalanmazsa ve size gelmediyse su olukları çatı aralıkları gibi yerlerde ölürler.
Kelebek, dönek, taklalar gibi elle sürerek kümese sokulmazlar 10 kuştan 8 tanesi girse bile 2 tane çıban başı çıkar ve kapıyı kapattırmaz. Avare deliğini çok severler kendi başına buyruk olarak girip çıkmaya uçmaya bayılırlar.
Dönek ırkları gibi kaybolma tehlikesi yoktur. Bir kaç kere uçurulmuş bir oynar eğer kaybolduysa ve dönmediyse atmaca vuraması gibi ölümle sonuçlanacak olasılıklar akla gelir.
Kanı –soyu- güzel bir oynarı kart iken (yavru, yumurta görmüş) almışsanız yeni kümesine alıştırma olasılığı çok düşüktür. Hayatta kalma olasılığı da öyle… Ölüm orucu tutarlar, yem yemez su içmezler, tek aldıysanız eş tutmazlar. Her zaman hastaymış gibi süzüşük dururlar.
Aldığınız oynar kart ise sizden önceki kümeste kendisinden yavru-yumurta alındıysa en tehlike dönem sizde yumurtladığı dönemdir..
Bir anda yuvalıktan kalkarak arkasına dahi bakmadan kaçar eski kümesini arar. Bulamasa dahi uzaklaştıysa size de dönmez..
YAVRU BAKIMI:
Yavru bakımları ve verimleri yüksektir. Yavrusunu ellemek, kuşu yavrudan ve yumurtadan kaldırmak yavruları tehlikeye atar..
Oynar yuvalıkları küçük delikli ve karanlık olursa yavru alımında randıman artar kümese girdiğinizde yumurtada yatan kus sizi görmeyecek ve rahatsız olmayacak gibi dizayn edilmelidir. Kuş yumurtadan kalkar ve uçar ise yumurta 4-5 saat soğumak zorunda kalacağı gibi bu hareket 4-5 kez tekrarlanınca tam oluşmaz ve yavru çıkmayabilir..
Olgunlaşana kadar güncellenecektir , resimlerle desteklenecektir..
Saygılar
YAZAN
: İsmail MERİÇ
